Tây Chiếm
Ninh Ḥa
Theo sử sách, Thực Dân
Pháp đă cai trị Việt Nam từ năm 1800 mấy,
nhưng trước Thế Chiến thứ hai bùng
nổ vào năm 1939 th́ quân đội Thiên Hoàng Nhựt
đă chiếm toàn thể Đông Nam A luôn că Việt
Nam. Sau khi Nhựt Bổn bị Mỷ ném hai quả
bôm Nguyên Tử xuống Hiroshima và một thành phô
khác, cộng với sự thua trận ở
Philippins v.v. Hoàng Đế nước Nhựt tuyên
bố đầu hàng vô điều kiện. Một
trong những điều kiện đầu hàng là
giao lại toàn thể Đông Dương gồm Việt,
Miên và Ai-Lao cho Thực Dân Pháp. Cũng trong thời
gian này th́ Việt Nam Đồng Minh Hội gọi
tắc là Viêt Minh, bắc đầu kháng chiến
dành lại độc lập.
Có một buổi tối
trước khi đi ngủ, ba tôi mang cây cờ
Tàu Quốc Dân Đảng cấm trước nhà,
ổng nói: tối nay lính Đồng Minh tới
Ninh Ḥa, ḿnh treo cờ Tàu lên cho họ biết
đây là nhà của Huê Kiều, họ sẽ không
phá phách.
Đêm đó ông thức khuya, đi lên đi xuống,
tôi cũng không ngủ, hai cha con đi lên nhà trên rồi
quay lại xuống nhà dưới, bầu không khí
nặng triểu. Giữa đêm tỉnh mịch, bổng
nhiên có tiếng súng nổ vang trời đánh thức
cả nhà dậy, rồi súng nổ liên hồi, hỏa
châu soi sáng sân nhà như ban ngày, mọi người
chun xuống bộ ván, tôi sợ quá, ôm chặc lấy
má tôi, tiếng súng lớn súng nhỏ đủ loại
tiếp tục nổ không dứt, dần dần ra
tới chợ trước cửa nhà tôi, Tiếng
ồn của xe tăng, thiết giáp, tiếng Tây
la hét inh ỏi làm mọi người sợ hải.
Lúc c̣n nhỏ, chúng tôi chơi bắn súng, ḿnh cầm
cây que chỉa lên trời, miệng hô bằng! bằng!
Ông bà ḿnh nói, súng bắng bùm! bùm! mặc dầu
đă hơn 50 năm rồi, nhưng tôi vẩn nhớ
mồn một là tiếng súng đêm đó nổ
như ai gỏ cái lu, nó kêu Đum! Đum! Đum! Mấy
bạn nào cở tuổi 60 trở lên có lẻ vẩn
c̣n nhớ cái đêm kinh hoàng đó ở Ninh-Ḥa.
Loại đạn này tàn phá kinh khủng sau này bị
cấm cho nên chúng ta không c̣n nghe tiếng súng
đum đum nửa.
Bổng dưng nghe tiếng
gỏ cửa, lúc đó chúng tôi c̣n nằm dưới
bộ ván, ba tôi sợ quá, không dám lên nhà trước
mở cửa, tiếng gỏ cửa cáng lúc càng mạnh,
ba tôi vội chạy lên nhà trước mở cửa,
tôi chạy theo, khi cửa vừa mở, tôi thấy
một ông tây cao to, mặc đồ lính, mở miệng
cười phá lên, có lẻ ông thấy khuôn mặt
sợ hải của chúng tôi nên ổng cười.
Ổng Tây này đưa tay ra bắt tay với ba tôi,
rồi ổng nói một tràng tiếng Tây, ba tôi
đáp lại hai tiếng Mẹt xi! Met xi, rồi
hai người cùng cười. Trước khi quay
lưng đi ông Tây này cho chúng tôi mấy họp
bánh qui và kẹo Chocolate. Ba tôi nói với má tôi
ổng kêu ḿnh mở cử buôn bán được
rồi.
Chợ búa không nhốm vắng teo, tất cả
nhà phố đống cửa, một vài nhà hé cửa
để coi lính Tây. Một căn phố bị
đập phá cửa mở tung, nghe nói chủ nhà
đi vào bưng theo Việt Minh, một số
người vô nhà lục lội hôi của. Một
người đàn ông bị bắn chết nằm
ngoài đường đối diện nhà Nam Thái
- trước nhà anh Lùn. Kế bên xác chết có
chiếc xe tăng nồng súng dài tḥn chày ṿng tṛn
rồi thả lựu đạn khói màu xanh đỏ,
khói tung mịt mù làm bà con sợ hết hồn.
Cái cảnh buồn nhứt là lúc ba tôi mở cửa,
tôi nh́n thẳng ra đường tôi thấy một
người đàn ông ốm yếu, bị trói ké
hai cánh tay ra phía sau, nằm bên cạnh chiếc xe
Jeep ngay trước chợ, ông Tây tài xế này
dùng ông làm cái bàn đạp bước lên bước
xuống xe, mổi khi ông Tây đạp lên người
ông hét lên tiếng kêu thất thanh, rồi ông rên
rỉ, cho đến nay, hơn sáu mươi
năm rồi, h́nh ảnh này tôi vẩn c̣n nhớ
mải, và có lẻ nó sẻ mải mải nằm
trong trí ốc của tôi.
Lính Tây tràn ngập Ninh-Ḥa. Bộ chỉ huy của
họ nằm trong kho thuốc là Bastos trong xốm mới
người ḿnh gọi là Battalion. Khu vực này rất
rộng lớn, tất cả các ngành như sở
Mật Thám th́ đống ở mấy cằn nhà
dộc đường lên ga xe lửa, xê vô trong
có những căn nhà rộng lớn làm gi không biết,
cuối cùng là khu Quân Xa. Có những buổi tối
lính Tây chiếu xi-nê họ mời dân chúng vào xem.
Củng trên con đường Quốc Lộ 1, từ
Ga xe lửa đi xuống chợ, bên trái có con
đường hai bên trồng cây dẩn vào Phủ
(Quận Đường) Trên Quốc Lộ 1 gần
ngả ba đường lên Banmethuot có cái nhà thổ
phục vụ cho bọn Tây.
align="left">H́nh chụp
2004
Ngay tại ngả ba đường
Quốc Lộ 21 và Quốc Lộ 1 là nhà hàng (không nhớ tên) chuyên bán cho
lính Tây ăn. Một hôm bọn lính Tây từ xa về nghỉ xả hơi, tụi nó vào nhà
hàng này ăn uống say sưa ca hát inh ỏi, đến tối chúng đánh lộn rồi đăm
ông chủ tiêm một phát ngay tim, ổng chết liền tại chổ, làm chấn động
cả thị trấn (Ông chủ này là anh rể của anh Năm yến chủ tiệm giày. Con
trai của ổng tên B́nh là bạn học cùng trường Binh Ḥa với tôi).
Lô Cốt Ga Xe Lửa
Ninh Ḥa h́nh chụp năm 2002
Ở thôn quê th́ lính
Tây lập nhiều đồn bót, nơi nào có Việt
Minh là họ mở chiến dịch trui lùng, những
vùng xôi đậu như Lạc An, Tân Hưng, Ḥn
Khói bị họ tảo thanh ngày đêm. Cứ
cách vài bửa là họ mang về mấy xác chết,
đặc trong cái vỏ nang, đem phơi trước
chợ đối diện nhà của tôi, để
hù dọa dân chúng đừng theo Việt Minh. Những
người bị giết trong các cuộc tảo
thanh hẳn nhiên là người ở thôn quê
Ninh-Ḥa nhưng đâu có thân nhân nào dám tới
mang xác về chôn cất, vài bửa sau họ mang
lên G̣ Quít chôn (Phong Ấp đi lên).
T́nh thế càng lúc càng nóng, chợ Dinh được
canh gát kỷ lường. Mổi đầu vào chơ
có một cảnh sát nam và một cảnh sát nử
công thêm một anh lính mang súng đứng canh. Tất
cả mọi người vào chợ phải để
cảnh sát ṃ trên người xét mời được
vào chợ. Những người gánh hàng từ
thôn quê đến chợ th́ được viên cảnh
sát cầm cây gậy xâm vào coi có mang lựu đạn
hay là vật ǵ cấm. Thế mà cũng co mấy
lần người ta quăn lựu đạn làm
chết người trong chợ.
Có một buổi sáng chợ đông, người
ta quăn lựu đạn bến xe ngựa trước
nhà lầu ba từng nổ chết người chết
ngựa, thiên hạ chạy như ông vở tổ
sợ trối chết. Sau khi lựu đạn nổ,
cảnh sát đi lùng bắc khủng bố, một
lát sau thấy có một người đàn bà hai
tay bị trói ké sau lưng, mặt mày bị đánh
sưng bầm tím, trước ngực mang cái áo nịt
vú màu trắng một nửa áo bên trái thả
ḷng tḥng, hai người cảnh sát đi hai bên dẩn
bà này đi một ṿng cái chợ cho thiên hạ thấy,
mấy ổng nói bà này dấu trái lựu đạn
trên ngực nên Cảnh sát gát chợ không thấy.
Ngoài ra, mổi lần Việt Minh rải truyền
đơn là bọn Mật Thám Tây tha hồ đi
bắt bớ, người nào bị họ t́nh nghi
là họ bắt đi vào bộ chỉ huy tra khảo,
nhốt một hai năm. Họ bắt nhiều
người lắm, nhứt là khu vực Xốm Rượu,
là nơi Việt Minh thường rải truyền
đơn chống Pháp. Hai người bà con của
tôi ở Xóm Rượu củng cùng số phận.
Nhà lao bên đầu cầu Dinh, kế bên công xi Rượu
Nhiêu Bá đầy nhốc tù nhân.
Vào buổi sáng hằng trăm tù được dẩn
bộ từ bên nhà lao Vỉnh Phú đi ngan qua chợ
Dinh, vô đồn G.I hoạc bộ chỉ huy làm tạp
dịch, đến chiều họ dẩn về. Tôi
nhớ rỏ tù nhân mặc quần áo xốc xết,
đội cái mủ vành to, mổi người mang
một ghi đong nước uống, đeo bên người
một cái xẻn cụt, chân mang sandal da, đế
th́ đống đinh, họ sắp hàng 5, đi
theo kiểu tập lính rất đều, mổi
bước đi tiếng đinh chạm mặt
đường nhựa kêu rắp rắp nghe rợn
người.
Chiều về khi
đi ngan chợ, thân nhân của tù nhơn mang thức
ăn đến tiếp tế, mổi lần
đi ngan chợ mấy cai tù la hét, thúc hối
đi cho mau, người nào đi chậm để
lấy thức ăn họ lấy roi dài đánh tơi
bời. Bị đánh đau quá, có người khóc
lốc thất thanh, thức ăn đổ tràng
lên đường, ai mà khom lưng lượm th́
bị đánh. Đau ḷng nhứt là nhửng anh em
bị sắp đi hàng giửa, người nhà muốn
đưa cơm phải chen vô bên trong để
đưa tận tay, làm hàng ngủ rối loạn,
bọn cai tù nổi giận rất là hung hăng, họ
lấy rôi vừa đánh vừa la hét thị oai
náo loạn trước chợ những cảnh
tượng rất đau ḷng này xẩy ra thường
xuyên ngay giửa thị trấn Ninh Ḥa
Hết cảnh tù đày những người
được thả ra về cũng chưa có
yên thân, cứ mổi lần Việt Minh rải
truyền đơn trong khu vực của ḿnh là họ
sẽ bị Công An mời vô điều tra rồi
lại bị bỏ tù thêm. Sau này t́nh thế đổi
khác chút ít, mổi lần gần đến ngày kỷ
niệm của Việt Minh th́ mấy anh này vát chiếu
vô đồn Công An ngủ một đêm sáng trở
về làm ăn, cứ thế mà làm để tránh
mang họa lây.
Năm 1953-1954 là cái năm
khủng khiếp nhứt của thị trấn Ninh
Ḥa. Giặc càng ngày càng nóng. Ở thôn quê bị
lính ruồn bố lục lội ngày lẩn đêm,
ruộng vườn bỏ hoang, thị trấn Ninh
Ḥa bị giới nghiêm ban đêm không một ai
được ra đường. Du kích Việt
Minh vào tận thành phố thả truyền
đơn, lính Tây tiếp viện ngày càng nhiều,
lính Tây đen Ma-Róc rạch mặt Phi Châu và lính
A-Rap đủ thứ đến tiếp viện rất
đông. Mổi chiều quân xa tấp nập chở
lính ra Lạc An, Đèo Că Đại Lảnh, nghe nói
phải đương đầu quyết liệt
với một đơn vị Việt Minh do bà một
vú cầm đầu. Nghe nói bà này lúc trước
bị lính Tây bắc, bị tra khảo hư đi
một cái vú nên người ta gọi Bà Một
Vú.
Đầu cầu Dinh phía Vỉnh Phú
Ǵặc càng ngày càng
đến gần trung tâm thị trấn, đêm
nào súng cũng nổ, hỏa châu chiếu sáng
thành phố, có những đêm súng nổ trước
nhà tôi ở đường Vỏ Tánh, cách đồn
lính G.I một dảy phố. Có một đêm Việt
Minh đánh phá dử dội, súng nổ vang rền
khắp mọi nơi, một tiếng nổ động
trời phát ra dưới gầm cầu Dinh, làm sập
đi một nhịp cầu phía Vỉnh Phú, giao
thông bị gián đọan, chúng tôi không thể
qua cầu đi học, trường học đống
cửa một thời gian.
Mổi sáng thanh niên Ninh Ḥa đến quán Tám Ái uống
cà phê nghe tin tức nóng, chuyện ǵ đă xẩy
ra tối hôm qua, đồn nào bị tấn công,
bao nhiêu người chết. Đoạn đường
nào bị đấp mô. Quốc Lộ 1 bị
đấp mô triền miên, cầu Bến Gành bị
dựt sặp, lưu thông bị tắc nghẽn. Về
phía Bắc khu vực Van Giă, Tu Bông, Lạc An ở
hướng Bắc bị đào xới. Đường
đi Nha Trang ở phía Nam, khu vực Phong Thạnh,
Phú Hửu cũng bị đào xới. Lấp chổ
này Việt Minh đào chổ khác. Đường
rầy xe lửa bị dựt ḿn, giao thông hoàn
toàn bị tê liệt.
Cho đến ngày 20 tháng 7 năm 1954, quân Pháp thất
trận ở Điện Biên Phủ. chiến tranh
Việt Pháp chấm dứt trên toàn cỏi Việt
Nam và chấm dứt một trăm năm Việt
Nam bị cai trị bởi Thực Dân Pháp.
Cầu Hiền Lương,
Đồng Hới Tỉnh Quảng Trị
h́nh chụp ngày 30 tháng 4 năm
2005
Hiệp
Định Geneva Hiệu Lực Ngày 20 Tháng 7 Năm 1954
Ngày Việt Nam Bị
Chia Đôi Hai Miền Nam Bắc
Từ Cầu Hiền
Lương Vỉ Tuyến 17
Một Triệu Người
Miền Bắc Di Cư Xuống Miền Nam
|