align="center">Cầu Hiền Lương, Gio Linh
Kỷ Niệm Hiệp Định Geneva 20 Tháng 7 Năm 1954
               Ngày Việt Nam bị chia đôi hai miền Nam Bắc                     từ giới tuyến 17 cầu Hiền Lương, Đông Hà tỉnh Quảng Tri

 

Tây Chiếm Ninh Ḥa    

Theo sử sách, Thực Dân Pháp đă cai trị Việt Nam từ năm 1800 mấy, nhưng trước Thế Chiến thứ hai bùng nổ vào năm 1939 th́ quân đội Thiên Hoàng Nhựt đă chiếm toàn thể Đông Nam A luôn că Việt Nam. Sau khi Nhựt Bổn bị Mỷ ném hai quả bôm Nguyên Tử xuống Hiroshima và một thành phô khác, cộng với sự thua trận ở Philippins v.v. Hoàng Đế nước Nhựt tuyên bố đầu hàng vô điều kiện. Một trong những điều kiện đầu hàng là giao lại toàn thể Đông Dương gồm Việt, Miên và Ai-Lao cho Thực Dân Pháp. Cũng trong thời gian này th́ Việt Nam Đồng Minh Hội gọi tắc là Viêt Minh, bắc đầu kháng chiến dành lại độc lập.

Có một buổi tối trước khi đi ngủ, ba tôi mang cây cờ Tàu Quốc Dân Đảng cấm trước nhà, ổng nói: tối nay lính Đồng Minh tới Ninh Ḥa, ḿnh treo cờ Tàu lên cho họ biết đây là nhà của Huê Kiều, họ sẽ không phá phách.

Đêm đó ông thức khuya, đi lên đi xuống, tôi cũng không ngủ, hai cha con đi lên nhà trên rồi quay lại xuống nhà dưới, bầu không khí nặng triểu. Giữa đêm tỉnh mịch, bổng nhiên có tiếng súng nổ vang trời đánh thức cả nhà dậy, rồi súng nổ liên hồi, hỏa châu soi sáng sân nhà như ban ngày, mọi người chun xuống bộ ván, tôi sợ quá, ôm chặc lấy má tôi, tiếng súng lớn súng nhỏ đủ loại tiếp tục nổ không dứt, dần dần ra tới chợ trước cửa nhà tôi, Tiếng ồn của xe tăng, thiết giáp, tiếng Tây la hét inh ỏi làm mọi người sợ hải.

Lúc c̣n nhỏ, chúng tôi chơi bắn súng, ḿnh cầm cây que chỉa lên trời, miệng hô bằng! bằng! Ông bà ḿnh nói, súng bắng bùm! bùm! mặc dầu đă hơn 50 năm rồi, nhưng tôi vẩn nhớ mồn một là tiếng súng đêm đó nổ như ai gỏ cái lu, nó kêu Đum! Đum! Đum! Mấy bạn nào cở tuổi 60 trở lên có lẻ vẩn c̣n nhớ cái đêm kinh hoàng đó ở Ninh-Ḥa. Loại đạn này tàn phá kinh khủng sau này bị cấm cho nên chúng ta không c̣n nghe tiếng súng đum đum nửa.


Bổng dưng nghe tiếng gỏ cửa, lúc đó chúng tôi c̣n nằm dưới bộ ván, ba tôi sợ quá, không dám lên nhà trước mở cửa, tiếng gỏ cửa cáng lúc càng mạnh, ba tôi vội chạy lên nhà trước mở cửa, tôi chạy theo, khi cửa vừa mở, tôi thấy một ông tây cao to, mặc đồ lính, mở miệng cười phá lên, có lẻ ông thấy khuôn mặt sợ hải của chúng tôi nên ổng cười. Ổng Tây này đưa tay ra bắt tay với ba tôi, rồi ổng nói một tràng tiếng Tây, ba tôi đáp lại hai tiếng Mẹt xi! Met xi, rồi hai người cùng cười. Trước khi quay lưng đi ông Tây này cho chúng tôi mấy họp bánh qui và kẹo Chocolate. Ba tôi nói với má tôi ổng kêu ḿnh mở cử buôn bán được rồi.

Chợ búa không nhốm vắng teo, tất cả nhà phố đống cửa, một vài nhà hé cửa để coi lính Tây. Một căn phố bị đập phá cửa mở tung, nghe nói chủ nhà đi vào bưng theo Việt Minh, một số người vô nhà lục lội hôi của. Một người đàn ông bị bắn chết nằm ngoài đường đối diện nhà Nam Thái - trước nhà anh Lùn. Kế bên xác chết có chiếc xe tăng nồng súng dài tḥn chày ṿng tṛn rồi thả lựu đạn khói màu xanh đỏ, khói tung mịt mù làm bà con sợ hết hồn.

Cái cảnh buồn nhứt là lúc ba tôi mở cửa, tôi nh́n thẳng ra đường tôi thấy một người đàn ông ốm yếu, bị trói ké hai cánh tay ra phía sau, nằm bên cạnh chiếc xe Jeep ngay trước chợ, ông Tây tài xế này dùng ông làm cái bàn đạp bước lên bước xuống xe, mổi khi ông Tây đạp lên người ông hét lên tiếng kêu thất thanh, rồi ông rên rỉ, cho đến nay, hơn sáu mươi năm rồi, h́nh ảnh này tôi vẩn c̣n nhớ mải, và có lẻ nó sẻ mải mải nằm trong trí ốc của tôi.

Lính Tây tràn ngập Ninh-Ḥa. Bộ chỉ huy của họ nằm trong kho thuốc là Bastos trong xốm mới người ḿnh gọi là Battalion. Khu vực này rất rộng lớn, tất cả các ngành như sở Mật Thám th́ đống ở mấy cằn nhà dộc đường lên ga xe lửa, xê vô trong có những căn nhà rộng lớn làm gi không biết, cuối cùng là khu Quân Xa. Có những buổi tối lính Tây chiếu xi-nê họ mời dân chúng vào xem. Củng trên con đường Quốc Lộ 1, từ Ga xe lửa đi xuống chợ, bên trái có con đường hai bên trồng cây dẩn vào Phủ (Quận Đường) Trên Quốc Lộ 1 gần ngả ba đường lên Banmethuot có cái nhà thổ phục vụ cho bọn Tây.



align="left">H́nh chụp 2004

Ngay tại ngả ba đường Quốc Lộ 21 và Quốc Lộ 1 là nhà hàng (không nhớ tên) chuyên bán cho lính Tây ăn. Một hôm bọn lính Tây từ xa về nghỉ xả hơi, tụi nó vào nhà hàng này ăn uống say sưa ca hát inh ỏi, đến tối chúng đánh lộn rồi đăm ông chủ tiêm một phát ngay tim, ổng chết liền tại chổ, làm chấn động cả thị trấn (Ông chủ này là anh rể của anh Năm yến chủ tiệm giày. Con trai của ổng tên B́nh là bạn học cùng trường Binh Ḥa với tôi).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Lô Cốt Ga Xe Lửa Ninh Ḥa h́nh chụp năm 2002

Ở thôn quê th́ lính Tây lập nhiều đồn bót, nơi nào có Việt Minh là họ mở chiến dịch trui lùng, những vùng xôi đậu như Lạc An, Tân Hưng, Ḥn Khói bị họ tảo thanh ngày đêm. Cứ cách vài bửa là họ mang về mấy xác chết, đặc trong cái vỏ nang, đem phơi trước chợ đối diện nhà của tôi, để hù dọa dân chúng đừng theo Việt Minh. Những người bị giết trong các cuộc tảo thanh hẳn nhiên là người ở thôn quê Ninh-Ḥa nhưng đâu có thân nhân nào dám tới mang xác về chôn cất, vài bửa sau họ mang lên G̣ Quít chôn (Phong Ấp đi lên).

T́nh thế càng lúc càng nóng, chợ Dinh được canh gát kỷ lường. Mổi đầu vào chơ có một cảnh sát nam và một cảnh sát nử công thêm một anh lính mang súng đứng canh. Tất cả mọi người vào chợ phải để cảnh sát ṃ trên người xét mời được vào chợ. Những người gánh hàng từ thôn quê đến chợ th́ được viên cảnh sát cầm cây gậy xâm vào coi có mang lựu đạn hay là vật ǵ cấm. Thế mà cũng co mấy lần người ta quăn lựu đạn làm chết người trong chợ.

Có một buổi sáng chợ đông, người ta quăn lựu đạn bến xe ngựa trước nhà lầu ba từng nổ chết người chết ngựa, thiên hạ chạy như ông vở tổ sợ trối chết. Sau khi lựu đạn nổ, cảnh sát đi lùng bắc khủng bố, một lát sau thấy có một người đàn bà hai tay bị trói ké sau lưng, mặt mày bị đánh sưng bầm tím, trước ngực mang cái áo nịt vú màu trắng một nửa áo bên trái thả ḷng tḥng, hai người cảnh sát đi hai bên dẩn bà này đi một ṿng cái chợ cho thiên hạ thấy, mấy ổng nói bà này dấu trái lựu đạn trên ngực nên Cảnh sát gát chợ không thấy.

Ngoài ra, mổi lần Việt Minh rải truyền đơn là bọn Mật Thám Tây tha hồ đi bắt bớ, người nào bị họ t́nh nghi là họ bắt đi vào bộ chỉ huy tra khảo, nhốt một hai năm. Họ bắt nhiều người lắm, nhứt là khu vực Xốm Rượu, là nơi Việt Minh thường rải truyền đơn chống Pháp. Hai người bà con của tôi ở Xóm Rượu củng cùng số phận. Nhà lao bên đầu cầu Dinh, kế bên công xi Rượu Nhiêu Bá đầy nhốc tù nhân.

Vào buổi sáng hằng trăm tù được dẩn bộ từ bên nhà lao Vỉnh Phú đi ngan qua chợ Dinh, vô đồn G.I hoạc bộ chỉ huy làm tạp dịch, đến chiều họ dẩn về. Tôi nhớ rỏ tù nhân mặc quần áo xốc xết, đội cái mủ vành to, mổi người mang một ghi đong nước uống, đeo bên người một cái xẻn cụt, chân mang sandal da, đế th́ đống đinh, họ sắp hàng 5, đi theo kiểu tập lính rất đều, mổi bước đi tiếng đinh chạm mặt đường nhựa kêu rắp rắp nghe rợn người.

Chiều về khi đi ngan chợ, thân nhân của tù nhơn mang thức ăn đến tiếp tế, mổi lần đi ngan chợ mấy cai tù la hét, thúc hối đi cho mau, người nào đi chậm để lấy thức ăn họ lấy roi dài đánh tơi bời. Bị đánh đau quá, có người khóc lốc thất thanh, thức ăn đổ tràng lên đường, ai mà khom lưng lượm th́ bị đánh. Đau ḷng nhứt là nhửng anh em bị sắp đi hàng giửa, người nhà muốn đưa cơm phải chen vô bên trong để đưa tận tay, làm hàng ngủ rối loạn, bọn cai tù nổi giận rất là hung hăng, họ lấy rôi vừa đánh vừa la hét thị oai náo loạn trước chợ những cảnh tượng rất đau ḷng này xẩy ra thường xuyên ngay giửa thị trấn Ninh Ḥa

Hết cảnh tù đày những người được thả ra về cũng chưa có yên  thân, cứ mổi lần Việt Minh rải truyền đơn trong khu vực của ḿnh là họ sẽ bị Công An  mời vô điều tra rồi lại bị bỏ tù thêm. Sau này t́nh thế đổi khác chút ít, mổi lần gần đến ngày kỷ niệm của Việt Minh th́ mấy anh này vát chiếu vô đồn Công An ngủ một đêm sáng trở về làm ăn, cứ thế mà làm để tránh mang họa lây.      

Năm 1953-1954 là cái năm khủng khiếp nhứt của thị trấn Ninh Ḥa. Giặc càng ngày càng nóng. Ở thôn quê bị lính ruồn bố lục lội ngày lẩn đêm, ruộng vườn bỏ hoang, thị trấn Ninh Ḥa bị giới nghiêm ban đêm không một ai được ra đường. Du kích Việt Minh vào tận thành phố thả truyền đơn, lính Tây tiếp viện ngày càng nhiều, lính Tây đen Ma-Róc rạch mặt Phi Châu và lính A-Rap đủ thứ đến tiếp viện rất đông. Mổi chiều quân xa tấp nập chở lính ra Lạc An, Đèo Că Đại Lảnh, nghe nói phải đương đầu quyết liệt với một đơn vị Việt Minh do bà một vú cầm đầu. Nghe nói bà này lúc trước bị lính Tây bắc, bị tra khảo hư đi một cái vú nên người ta gọi Bà Một Vú.



Đầu cầu Dinh phía Vỉnh Phú

Ǵặc càng ngày càng đến gần trung tâm thị trấn, đêm nào súng cũng nổ, hỏa châu chiếu sáng thành phố, có những đêm súng nổ trước nhà tôi ở đường Vỏ Tánh, cách đồn lính G.I một dảy phố. Có một đêm Việt Minh đánh phá dử dội, súng nổ vang rền khắp mọi nơi, một tiếng nổ động trời phát ra dưới gầm cầu Dinh, làm sập đi một nhịp cầu phía Vỉnh Phú, giao thông bị gián đọan, chúng tôi không thể qua cầu đi học, trường học đống cửa một thời gian.

Mổi sáng thanh niên Ninh Ḥa đến quán Tám Ái uống cà phê nghe tin tức nóng, chuyện ǵ đă xẩy ra tối hôm qua, đồn nào bị tấn công, bao nhiêu người chết. Đoạn đường nào bị đấp mô. Quốc Lộ 1 bị đấp mô triền miên, cầu Bến Gành bị dựt sặp, lưu thông bị tắc nghẽn. Về phía Bắc khu vực Van Giă, Tu Bông, Lạc An ở hướng Bắc bị đào xới. Đường đi Nha Trang ở phía Nam, khu vực Phong Thạnh, Phú Hửu cũng bị đào xới. Lấp chổ này Việt Minh đào chổ khác. Đường rầy xe lửa bị dựt ḿn, giao thông hoàn toàn bị tê liệt.

Cho đến  ngày 20 tháng 7 năm 1954, quân Pháp thất trận ở Điện Biên Phủ. chiến tranh Việt Pháp chấm dứt trên toàn cỏi Việt Nam và chấm dứt một trăm năm Việt Nam bị cai trị bởi Thực Dân Pháp.

Cầu Hiền Lương, Đồng Hới Tỉnh Quảng Trị
h́nh chụp ngày 30 tháng 4 năm 2005

 Hiệp Định Geneva Hiệu Lực Ngày 20 Tháng 7 Năm 1954
Ngày Việt Nam Bị Chia Đôi Hai Miền Nam Bắc
 Từ Cầu Hiền Lương Vỉ Tuyến 17
Một Triệu Người Miền Bắc Di Cư Xuống Miền Nam

 

Number of visits: free hit counters